شهر الکترونیکی، رویای یک زندگی شیرین
بر اساس ماده ۴۴ برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، دولت موظف است اقدامات لازم برای استقرار جامعه اطلاعاتی را ترتیب داده و در این راستا برنامه ریزی کند. در این زمینه نخستین اقدام برای راه اندازی شهر الکترونیکی در ایران با طرح پروژه شهر الکترونیکی کیش آغاز و با پروژه هایی مانند « برنامه کلان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری های کلان شهرهای کشور » که ۷ کلان شهر کشور یعنی اصفهان، اهواز، تبریز، شیراز، کرج، قم، مشهد را شامل می شود، ادامه یافت.
جدیدترین پروژه ها نیز، طرح تدوین برنامه جامع فناوری اطلاعات شهر تهران بود اما تا کنون هیچ کدام از فعالیت های صورت گرفته برای راه اندازی یک شهر الکترونیکی به سرانجام نرسیده و در مناسبات شهری و اجتماعی نمود نیافته است.
حتی با وجود اینکه در آذرماه امسال سمنان نیز به جمع شهرهای الکترونیکی پیوست. حال این پرسش مطرح می شود که تا چه زمانی باید ایده شهر الکترونیکی بدون در نظر گرفتن یک هدف مشخص طرح شود؟ آیا پروژهای متفاوتی که در این زمینه طرح می شود، قابلیت اجرایی دارد؟ یا اینکه باید عادت کرد به این غبار بی تفاوتی و فراموشی که سرنوشت چنین پروژه هایی را بی سرانجام باقی می گذارد؟ در این صورت هدف از تخصیص بودجه های سنگین برای اجرای این پروژه ها چیست؟
با وجود تمامی برنامه هایی که از سوی شهرداری های کشور مطرح می شود و همواره بیان می شود یک قدم تا شهر الکترونیکی باقی مانده، پس چرا هنوز در میانه راه صحبت از این می شود که با شهر الکترونیکی فاصله زیادی داریم؟ اساسا جایگاه ما در شهر الکترونیکی در دنیا کجاست؟ بنابراظهارات کارشناسان روشن است که برای تحقق شهر الکترونیکی نباید در کنج خلوت خود نشست و این مهم را به مدد آرزو طلب کرد؛ بلکه لازم است اقدامات عملی در راستای تحقق چشم انداز ۲۰ ساله و برنامه چهارم کشور که اینک سال پایانی خود را می گذراند، و ایجاد شهر الکترونیکی در کشور صورت پذیرد.
مادامی که چنین وضعیتی ادامه داشته باشد، تحقق شهر الکترونیکی جز در گستره رویا امکان پذیر نخواهد بود. باید دانست که شهر الکترونیکی بیشتر منجر به کاهش بروکراسی و افزایش سطح خدمات به شهروندان میشود، به گونهای که کیفیت و تنوع خدمات به مردم افزایش مییابد. پیشگام این موضوع در جهان برنامه توسعه فناوری اطلاعات سنگاپور بود و سپس کشورهایی همچون امریکا و کره جنوبی به برنامهریزی برای گسترش زیرساختهای فناوری اطلاعات پرداختند.
تا پیش از سال ۲۰۰۰ میلادی نیز کشورهای ژاپن، تایوان و انگلستان به صورت جدی به موضوع شهرهای الکترونیکیی پرداختند و هماکنون به شهرهایی همچون برلین، بوستون، تورنتو و دبی میتوانیم لقب الکترونیکی را اضافه کنیم.
با پیدایش فناوریهای جدید برای اداره فعالیتهای شهر پرسش هایی مطرح می شود از جمله آنکه شکل شهرها در آینده چگونه خواهد بود؟ جلسات شورای اسلامی شهر چگونه برگزار و مدیریت خواهد شد؟ مردم چگونه در فرآیندهای انتخاباتی شرکت خواهند کرد؟ چگونه مالیاتها پرداخت خواهند شد؟ مجوزهای مختلف شهری مانند مجوز کسب و کار چگونه صادر شده و به دست شهروندان خواهد رسید؟ فرآیندهای انجام معاملات تجاری چگونه خواهد بود؟ طریقه پرداخت پول در قبال کالای خریداری شده چگونه خواهد بود؟
چگونه کارکنان در مورد وضعیت کارهایشان اطلاعات به دست خواهند آورد؟مردم چگونه میتوانند بهترین گزینه را برای گذراندن زمان تعطیلات خود انتخاب کند؟ و سؤالات بسیار دیگری که پاسخ و ایجاد راهحلی برای هر کدام از آنها میتواند زیربنای ایجاد شهر الکترونیکی باشد. شهر الکترونیکی مشارکت در فعالیتهای شهری را آسان کرده و موجب افزایش ارتباطات سازمانهای مختلف با یکدیگر شده، خدمات الکترونیکی را برای شهروندان، تجار و دیگر افراد مرتبط با شهر فراهم میکند و منجر به مدیریت بهتر آنها میشود.
پس تعریف شهر الکترونیکی «ارائه امکان دسترسی الکترونیکی شهروندان به شهرداری و اماکن مختلف شهری به صورت شبانه روزی و هفت روز هفته به شیوهای با ثبات، قابل اطمینان، امن و محرمانه» است.
در این میان به مفهومی در شهر الکترونیکی بر می خوریم که تا عدم تحقق آن نمی توان به شهر الکترونیکی امیدوار بود. « شهروند الکترونیکی » شهروند الکترونیکی مفهوم جدیدی است که همزمان با توسعه جامعه اطلاعاتی در حال شکلگیری است. این مفهوم با زندگی الکترونیکی ارتباط نزدیکی دارد. شهروند الکترونیکی فردی است که با فناوری اطلاعات آشنایی داشته و بتواند از خدمات الکترونیکی یک شهر الکترونیکی استفاده کند. معمولاً در جامعه الکترونیکی، شهروندان الکترونیکی، یک سبک زندگی الکترونیکی را برای خود انتخاب میکنند.
در این سبک، تفریحات، آموزش، ارتباطات و تراکنشهای فرد به طریقه الکترونیکی انجام میشود.شهر الکترونیکی به خودی خود و به تنهایی نمیتواند کارکردهای مناسب خود را داشته باشد و باید با شهرداری، شهروند و دولت الکترونیکی ارتباط مناسبی داشته باشد.
شش سال پیش در همایش شهرهای الکترونیکی تایپه مدلی تعریف شد که در آن مدل زیرساختهای زندگی الکترونیکی، سازمان الکترونیکی و دولت الکترونیکی هر یک به صورت مجزا تدوین میشود و در یک لایه به صورت سراسری زیرساخت لازم الکترونیکیی در یک لایه به منظور ارتباط بین زندگی، سازمان و دولت الکترونیکی به وجود می آید.
